Inspirerende dag over Artificial Intelligence

Met een door ChatGPT geschreven prima introductie liet Isis Desumma, Directeur SWEMP, op de SWEMP Inspiratie-dag over artificial intelligence meteen zien waar AI toe in staat is. Daarna was het woord aan Jim Stolze, volgens ChatGPT een gerenommeerde expert op het gebied van AI. Hij nam bestuurders, managers, ICT’ers en Vrienden van SWEMP mee op een reis door de complexe wereld van AI.

Data en zelflerend vermogen

Eerst maar een definitie van artificial intelligence: AI is een verzameling technieken die met data en zelflerend vermogen machines, computers, auto’s, telefoons, robots en sensoren slim kan laten lijken. Slim betekent hier: taken laten uitvoeren waarvan we dachten dat alleen mensen het konden. Zo werd bijvoorbeeld in de jaren negentig voor het eerst de wereldkampioen schaken door AI verslagen. En vorig jaar won voor het eerst een met AI-gemaakt kunstwerk de eerste prijs bij een kunstwedstrijd. Niemand weet waar AI eindigt, want verschillende technieken zijn op termijn ook weer te combineren.

Op deze foto toont Jim verschillende stappen en niveaus van AI. Veel te veel om allemaal op één inspiratiedag te bespreken. Momenteel zijn we in een fase waarin ‘aanbevelingen’ 70% bepalen van alles wat er op internet gebeurt. ‘Aanbevelingen’ horen in het hokje linksboven bij machine learning. Zo’n algoritme zoekt op basis van data voortdurend naar het meest waarschijnlijke volgende woord. Dat leidt tot: ‘mensen die dit kochten, kochten ook…’ Zo werken alle grote webwinkels en Spotify, Instagram, YouTube, TikTok, Facebook enzovoort. Allemaal komen ze met suggesties voor een vervolgactie. En als je daarin meegaat, past er ook wel weer een advertentie bij.

“Inspirerend. De Nationale AI-cursus lijkt me een goed begin om mijn mensen mee te krijgen op dit vlak. Ik ga zelf ook kijken naar Midjourney dat vind ik leuk voor mijn eigen ontwikkeling en leerzaam.”

Jeroen de Wolf, bestuurder a.i. en directeur Bedrijfsvoering bij Servatius in Maastricht

Jim neemt ons aan de hand van voorbeelden mee langs een aantal issues die spelen bij AI. Vorig jaar won de kunstenaar Jason Allen de eerste prijs in een Amerikaanse kunstwedstrijd. Allen had zijn werk gemaakt met behulp van Midjourney; een AI-programma dat afbeeldingen maakt van tekstuele beschrijvingen, eventueel gecombineerd met bronmaterialen als foto’s en illustraties. Allen had alleen woorden ingevoerd, AI heeft de rest gedaan. Daarover ontstond ophef: ‘Kunstenaars leggen hun ziel en zaligheid in een schilderij en nu wint een nerd met een laptop de eerste prijs. Niet eerlijk.’ Of het eerlijk is, hangt echter af van de spelregels. Photoshop en Paint waren bijvoorbeeld ook toegestaan.

Prompt engineering

Maar hoe werkt een AI-programma als Midjourney nou eigenlijk? Bij de woorden die je intypt zoekt het eerste algoritme naar synoniemen en naar woorden die vaak in combinatie met de zoekwoorden worden gebruikt. Zo ontstaat een woordenwolk. In de tweede stap kijkt een ander algoritme in een database van kunstwerken en koppelt relevante werken aan de woordenwolk. In de derde laag genereert een algoritme op basis van die kunstwerken één nieuw kunstwerk dat nog niet eerder bestond, maar wel de moeite waard is. Het is moeilijk om een kunstwerk te laten samenvoegen dat de eerste prijs kan winnen in een kunstwedstrijd. Allen heeft niet als zoekopdracht gegeven: ‘make a pretty painting’. Hij heeft veel geëxperimenteerd om de juiste zoektermen te vinden. Uiteindelijk heeft hij tachtig woorden gebruikt, waaronder opera, barokke stijl, science fiction, perspectief van onderen. Het bedenken van zoekwoorden om tot iets te komen heet prompt engineering. Dat is een nieuwe vaardigheid aan het worden. Het kan daarbij gaan om text to pixels, text to sound, text to text, text to 3d. Kortom: text to anything.

Voorspelbaar versus waarschijnlijk

Jim probeerde zelf de tachtig woorden te vinden waarmee Allen het schilderij had gemaakt. Hij kwam dichtbij, maar realiseerde zich dat het nooit zou lukken hetzelfde schilderij te maken, want dat is juist het kenmerk van AI: zodra er eenmaal iets is gemaakt wordt dat onderdeel van de database en krijg je de volgende keer iets anders. En dat is een groot verschil met de software die er altijd is geweest. Daar stop je data in en het resultaat is voorspelbaar, reproduceerbaar. Deterministisch.
AI daarentegen is probabilistisch oftewel waarschijnlijk. Er is een kans dat er precies uitkomt wat je wilt, maar er is een veel grotere kans dat het niet gebeurd. In geval van kunst is dat leuk, maar als je iets wilt uitrekenen niet. ChatGPT vindt bijvoorbeeld wiskunde ingewikkeld, want dat is deterministisch. ChatGPT is een taalmodel en niet een exacte wetenschap.

“Deze inspiratiedag daagt uit om op een andere manier over AI na te denken. Het zou breder in de organisatie moeten worden gedeeld. En we moeten het naar boven tillen. Overkoepelend maken, AI is bij ons nu ingestoken vanuit Finance & Control.”

Arjel Woudstra, bestuurder bij Portaal

Goede datakwaliteit en goede mensen

In zijn boek ‘Algoritmisering, wen er maar aan!’ schrijft Jim dat organisaties jarenlang veel tijd en geld hebben geïnvesteerd
in de digitalisering van processen, wat ze veel data heeft opgeleverd. Maar toegevoegde waarde voor een klant, of een verschuiving binnen een businessmodel ontstaat pas als deze data op vernieuwende wijze worden ingezet. Data dus niet als bijproduct, maar als nieuw product, of als nieuwe service.


Dit kan door het gebruik van algoritmen. Dat geldt ook voor woningcorporaties. De deelnemers aan de Inspiratiedag waar het erover eens zijn dat het begint met een visie op AI en de vraag welke issues ermee zijn op te lossen of te verbeteren. Daarbij speelt ook dat voor AI goede datakwaliteit en goede ontsluitingsmogelijkheden nodig zijn plus mensen die er verstand van hebben. Ook op die punten is voor woningcorporaties nog werk te verzetten. De deelnemers zien op korte termijn kansen voor het gebruik van chatbots in het klantcontactcenter en ChatGTP voor het schrijven van brieven aan bewoners. Jim benadrukt dat goede chatbots in het begin heel veel moeten leren en dat daar veel mensenwerk bij komt kijken.

Alle deelnemers waren geïnteresseerd in de ethische aspecten van AI. Jim heeft daarvoor een handige bingokaart gemaakt met zestien aandachtspunten. Als je daar over nadenkt voor je met AI begint kun je foute krantenkoppen vermijden. Jim geeft enkele voorbeelden van hoe algoritmes tot ongewenste resultaten kunnen leiden. 
Een bekende is natuurlijk de toeslagenaffaire. Zelf zag hij bij een opdrachtgever een ongewenst resultaat toen om privacyredenen het geslacht uit een set data werd weggelaten. Er bleek een groep mensen opvallend lang afwezig te zijn op het werk, waardoor ze in aanmerking kwamen voor controle. Bij nadere bestudering bleek de oorzaak van die afwezigheid echter zwangerschapsverlof zijn. 
Dat herkent AI niet. Algoritmes zijn niet per definitie goed of slecht. Je kunt er de arrestatie van Donald Trump mee faken en mensen laten acteren in films waar ze niet echt aan meegedaan hebben. Maar de politie gebruikt het ook bij het opsporingen van criminelen en therapeuten bij traumaverwerking. Overigens is op de fakefoto van de arrestatie van Trump een agent te zien met zes vingers. Het AI-programma had uit alle handenfoto’s die het heeft gezien nog niet geleerd dat elke hand vijf vingers heeft. Zoals het programma ook nog niet geleerd heeft dat vrouwen meestal in beide oren een zelfde oorbel dragen. Dat laat zien dat AI een stagiaire is met een praktijk­di­­p­loma statistiek. AI blijft mensenwerk en vraagt veel training.

Bij het gebruik maken van AI speelt een Data Scientist een belangrijke rol. Het ideale schaap met de vijf poten heeft Jim in een afbeelding gezet, maar de verschillende rollen kunnen ook in meerdere personen worden belegd. En makkelijk te vinden zijn ze niet. Maar daar biedt het Data Traineeship van SWEMP een oplossing voor.

Tot slot moedigt Jim woningcorporaties veel beter gebruik maken van al die data die ze al hebben. Laat je niet weerhouden door koudwatervrees.

Meer informatie

SWEMP Inspiratiedag AI, sheets presentatie Jim Stolze

Nationale AI-Cursus Leer jezelf op een inspirerende manier de basisprincipes van AI. Gratis online cursus van Jim Stolze.

Cursus AI en ethiek Nog een gratis online cursus van Jim Stolze over de impact van AI op de maatschappij.

Boek: Echt nep; spelen met realiteit in tijden van ChatGPT, deepfakes en de metaverse Auteurs: Menno van Doorn, Sander Duivestein, Thijs Pepping

Boek: Algoritmisering, wen er maar aan! Auteur: Jim Stolze

Data Traineeship voor woningcorporaties SWEMP kent een uniek Data Traineeship voor woningcorporaties. Vind en bind dataspecialisten en haal meer uit data, het ‘nieuwe goud’. Wil je samen met SWEMP een trainee aantrekken, inzetten en laten begeleiden? Meer info in deze flyer. Of neem contact op met Jordie Smits, Sales Manager Smart Data People, 06 27 55 70 98.

AI-programma’s uitproberen? Met een gratis account bij OpenAI is toegang te krijgen tot ChatGPT (text to text) Dall E2 (text to pixel) Ook Midjourney (text to pixel) is gratis te gebruiken.